ในเอกนิบาตนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสถึงวิวัฏฏะใน 15 สูตร คือ
ใน 13 สูตรตามลำดับ และในสิกขาสูตร 2. ตรัสวัฏฏะและวิวัฏฏะใน 4 สูตร
เหล่านี้คือ นิวรณสูตร 1 สังโยชนสูตร 1 อัปปมาสูทตร 1 อัฏฐิสัญจยสูตร 1.
แต่ในสูตรนอกนั้นตรัสถึงวัฏฏะอย่างเดียว ด้วยประการฉะนี้.
จบอรรถกถาเอกนิบาต อิติวุตตกะ
แห่งอรรถกถาขุททกนิกาย ชื่อปรมัตถทีปนี

รวมพระสูตรที่มีในวรรคนี้ คือ

1. จิตตฌายีสูตร 2. อุโภอัตถสูตร 3. ปุญญสูตร 4. เวปุลล-
ปัพพตสูตร 5. สัมปชานมุสาวาทสูตร 6. ทานสูตร 7. เมตตาภาวสูตร
และอรรถกถา
ในธรรมหมวดหนึ่งมีพระสูตรรวม 27 สูตร คือ พระสูตรเหล่านี้
7 สูตร และพระสูตรข้างต้น 20 สูตร ฉะนี้แล.
จบเอกนิบาต

อิติวุตตกะ ทุกนิบาต วรรคที่ 1

1. ปฐมภิกขุสูตร

ว่าด้วยผู้ประกอบด้วยธรรม 2 ประการอยู่เป็นทุกข์

[206] จริงอยู่ พระสูตรนี้พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสแล้ว พระสูตรนี้
พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้เป็นพระอรหันต์ตรัสแล้ว เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้าได้สดับ
มาแล้วว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย. ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม 2 ประการ ย่อมอยู่
เป็นทุกข์ มีความเดือดร้อน มีความคับแค้น มีความเร่าร้อน ในปัจจุบัน
เมื่อตายไปพึงหวังได้ทุคติ ธรรม 2 ประการเป็นไฉน คือ ความเป็นผู้ไม่
คุ้มครองทวารในอินทรีย์ทั้งหลาย 1 ความเป็นผู้ไม่รู้จักประมาณในโภชนะ 1
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม 2 ประการนี้แล ย่อมอยู่เป็น
ทุกข์ มีความเดือดร้อน มีความคับแค้น มีความเร่าร้อน ในปัจจุบัน เมื่อ
ตายไปพึงหวังได้ทุคติ.
พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสเนื้อความนี้แล้ว ในพระสูตรนั้น พระผู้มี-
พระภาคเจ้าตรัสคาถาประพันธ์ดังนี้ว่า
ภิกษุใดไม่คุ้มครองทวารเหล่านี้ คือ
ตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ ไม่รู้จัก
ประมาณในโภชนะ และไม่สำรวมใน
อินทรีย์ทั้งหลาย ภิกษุนั้นย่อมถึงความทุกข์